Blog

1 września unijny system Import Control System 2 – w skrócie ICS2 – zaczął być obowiązkowo stosowany w 11 krajach Unii Europejskiej. Stawia to dodatkowe wyzwania przed firmami transportowymi.

Zacznijmy od podstaw. ICS2 to unijny system informatyczny służący do monitorowania towarów wwożonych na obszar Unii Europejskiej. Został wprowadzony, aby zwiększyć bezpieczeństwo i ochronę celną, a także usprawnić przepływ legalnych towarów.

System ICS2 został formalnie przyjęty w ramach Unijnego Kodeksu Celnego i jest kluczowym elementem modernizacji i wzmocnienia przepisów celnych dotyczących bezpieczeństwa i ochrony, które wynikają bezpośrednio z tego kodeksu.

Unijni legislatorzy, wprowadzając ICS2, chcieli usprawnić i wzmocnić bezpieczeństwo granic zewnętrznych Unii Europejskiej. Głównym argumentem za jego wdrożeniem była potrzeba skuteczniejszej, opartej na danych analizy ryzyka, jeszcze przed przybyciem towaru na terytorium UE. Pozwala to organom celnym na wcześniejsze zidentyfikowanie zagrożeń i podjęcie odpowiednich działań, co z kolei ma ułatwić i przyspieszyć odprawy legalnych przesyłek.

ICS2 zastępuje ICS1

System ICS2 stopniowo zastępuje dotychczasowy, zdecentralizowany System Kontroli Importu 1 (ICS1). Pomiędzy tymi rozwiązaniami jest kilka istotnych różnic.

• ICS2 wymaga podawania bardziej precyzyjnych informacji o przesyłce, w tym sześciocyfrowego kodu HS (zamiast czterocyfrowego) i dokładnego opisu towaru.
• W przeciwieństwie do ICS1, który wymagał zgłaszania danych do urzędu celnego w kraju wjazdu, ICS2 działa w oparciu o centralny system, co ułatwia wymianę informacji między państwami członkowskimi i firmami.
• ICS2 umożliwia przeprowadzenie analizy ryzyka na podstawie zgłoszenia ENS (Entry Summary Declaration) przed przybyciem towaru, co jest kluczowe dla zwiększenia bezpieczeństwa i usprawnienia procesów celnych.

Jak działa ICS2 i kogo dotyczy?

Nowy system wymaga od podmiotów gospodarczych (przewoźników, spedytorów, operatorów pocztowych) przesyłania szczegółowych danych o ładunku przed jego przybyciem na granice UE. Taka złożona z wyprzedzeniem deklaracja pozwala organom celnym na przeprowadzenie oceny ryzyka jeszcze na wczesnym etapie łańcucha dostaw.

Dzięki temu mogą one szybko zidentyfikować przesyłki wysokiego ryzyka i podjąć odpowiednie działania, np. dokładniejszą kontrolę. Ponadto ICS2 ma też ułatwić i przyspieszyć odprawy celne. Ułatwione są dla przesyłek, które nie stanowią zagrożenia.

Docelowo system ma objąć wszystkie towary, które są transportowane do UE (w tym do Irlandii Północnej, Norwegii i Szwajcarii) lub przez jej terytorium z krajów trzecich. ICS2 dotyczy więc wszystkich podmiotów zaangażowanych w międzynarodowy łańcuch dostaw, w tym: przewoźników lotniczych, morskich, kolejowych i drogowych, spedytorów oraz operatorów pocztowych i kurierskich.

Droga do wdrożenia ICS2

System ICS2 był – i jest – wdrażany nierównomiernie. Najpierw, w 2021 r., zaczęto go stosować w transporcie lotniczym dla przesyłek ekspresowych i pocztowych. Potem objął wszystkie przesyłki lotnicze, a od ubiegłego roku zaczęto go wdrażać w transporcie morskim, drogowym i kolejowym.

Na chwilę obecną system jest już w pełni zaimplementowany w transporcie lotniczym, a sektor morski zakończył jego fazę wdrożeniową. Z transportem kolejowym i drogowym jest inaczej. Bardzo ważną datą był tutaj 1 września tego roku. Wtedy 11 krajów Unii Europejskiej rozpoczęło obowiązkowe stosowanie ICS2 w transporcie drogowym i kolejowym. Są to: Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Grecja, Malta, Niemcy, Holandia, Portugalia, Słowenia i Szwecja.

Pozostałe państwa członkowskie otrzymały tymczasowe derogacje, czyli przedłużenie okresu przejściowego. Dla przykładu, w Polsce system zacznie obowiązywać najpóźniej od 31 maja 2026 roku.

Oznacza to, że przewoźnicy, którzy realizują transport do wymienionych wyżej krajów, muszą już teraz stosować się do nowych wymogów, nawet jeśli kraj ich siedziby – w naszym przypadku Polska – ma wydłużony okres przejściowy. Niezastosowanie się do nowych zasad może skutkować zatrzymaniem przesyłki na granicy, opóźnieniem w odprawie celnej, dodatkową kontrolą, a nawet nałożeniem kary administracyjnej.

Co należy zgłosić w systemie ICS2? – nowe obowiązki

Przed wjechaniem na teren 11 krajów, w których stosowanie ICS2 jest już obowiązkowe, przewoźnicy są zobowiązani do złożenia pełnej i poprawnej deklaracji ENS w systemie ICS2. W przypadku transportu drogowego deklaracja musi być złożona co najmniej godzinę przed wjazdem na obszar celny. Do realizacji tego obowiązku potrzebne jest również posiadanie numeru EORI (ang. Economic Operators Registration and Identification).

Sama deklaracja ENS musi zawierać szczegółowe dane dotyczące:

• towaru – jego dokładny opis, sześciocyfrowy kod HS (Harmonised System), waga brutto oraz ilość i typ opakowań.
• stron transakcji – dane (w tym adresy) przewoźnika, nadawcy, odbiorcy, kupującego i sprzedającego
• środka transportu – z numerem rejestracyjnym pojazdu i oczywiście trasy przewozu (ta informacja ma zawierać dane o miejscu odbioru i dostawy, a także planowaną drogę).

Deklarację ENS mogą składać, zarówno przewoźnicy, jak i inni uczestnicy łańcucha dostaw, czyli spedytorzy i agenci celni.