Blog

Transport kolejowy jest doskonałym uzupełnieniem transportu morskiego na trasach dalekobieżnych. Oferuje znacznie krótszy czas dostawy w porównaniu z transportem morskim, a oszczędności czasu sięgają nawet 75% (transit time na morzu to obecnie 45-60 dni, na kolei: 16-18 dni).

Od chwili otwarcia połączenia kolejowego Europy z Chinami odprawiono prawie 120 000 pociągów, które przewiozły niemal 12 mln TEU (ang. twenty-foot equivalent units) towarów. Trafiły one do 232 miast w 26 krajach europejskich, ale także do ponad 100 miast w 11 krajach azjatyckich. Pierwszy pociąg wyjechał z Chongqing w Chinach do Duisburgu w Niemczech w 2011 r. Na koniec roku 2024 wartość towarów przetransportowanych koleją osiągnęła 426,4 mld USD. W okresie między 2013 a 2024 rokiem nastąpił 33-krotny wzrost wartości przewożonych towarów, a udział transportu kolejowego w eksporcie z Chin zwiększył się z 0,4% do 8,5%.

Przewozy kolejowe między Europą a Chinami: trasa przez Federację Rosyjską i Białoruś

Najkrótsza i najszybsza trasa kolejowa z Chin do Europy wiedzie przez Rosję i Białoruś. Biorąc pod uwagę jedynie aspekt biznesowy, jest ona także najkorzystniejsza z punktu widzenia interesów Polski, bo jej szerokotorowa część kończy się w naszym kraju, w węźle przeładunkowym w Małaszewiczach. Czas przejazdu pociągu tą trasą wynosi od 9 do 20 dni, jest więc bardzo konkurencyjny w porównaniu z transportem morskim. Dla wielu importerów – mimo cen wyższych niż w przypadku frachtów morskich – jest to godna uwagi alternatywa.

Tą trasą Chiny dostarczają około 90% towarów transportowanych drogą lądową. W 2024 r. wartość towarów dostarczanych z Chin do UE wzrosła o około 85% i przekroczyła 25 mld EUR. Towary transportowane przez przejście graniczne Terespol – Brześć stanowią 3,7% całego handlu UE z Chinami (przed rokiem było to 2,1%).

Niestety, od czasu ataku Rosji na Ukrainę wykorzystanie tego szlaku jest ograniczone i obarczone znacznym ryzykiem. Jedną z konsekwencji agresji Rosji i zagrożenia dla bezpieczeństwa Polski jest okresowe wstrzymywanie ruchu pociągów z Chin przejeżdżających tranzytem przez Federację Rosyjską. Jest to również przedmiotem protestów władz chińskich.

Przewozy kolejowe między Europą a Chinami: trasa przez Kazachstan

Trasa południowa biegnie przez Kazachstan i zakłada transport wagonów przez Morze Kaspijskie na pokładzie promów albo statków. Jest to jedno z wąskich gardeł połączenia kolejowego, ponieważ stosunkowo słabo rozwinięta flota nie zapewnia nieprzerwanych, terminowych rejsów między brzegami Morza Kaspijskiego.

Przewozy kolejowe między Europą a Chinami: trasa przez Kirgistan i Uzbekistan

W czerwcu 2024 r. rząd Chin zawarł porozumienie z rządami Kirgistanu i Uzbekistanu. Na jego mocy w grudniu 2024 r. rozpoczęto prace nad budową linii kolejowej o długości 520 km. Po jej ukończeniu czas przejazdu pociągów między Chinami i Europą zostanie istotnie skrócony. Jest też inna korzyść: szlak ominie teren Rosji, która – w zależności od zmieniającego się kontekstu politycznego – jest albo głównym partnerem Chin, albo ich największym zagrożeniem.

Ryzyko inwestycji

Europa nie ma przemysłu, który zaspokoiłby potrzeby konsumentów, nie wydobywa wystarczającej ilości surowców, nie produkuje wystarczająco tanio. Import towarów z Chin jest dziś niezbędny, dlatego inwestowanie w obsługę transportu kolejowego z Chin wydaje się racjonalne. Należy jednak pamiętać o ryzyku, jakie stwarza sytuacja geopolityczna. Wojna w Ukrainie praktycznie uniemożliwia tranzyt towarów przez jej terytorium, a polityka Rosji i Białorusi jest kształtowana pod wpływem mocarstwowych ambicji. Wielokrotnie decyzje w sprawach gospodarki są podejmowane z uwzględnieniem kontekstu konfliktu zbrojnego, przeciwdziałania sankcjom nakładanym przez Zachód i ekonomicznego odwetu.

W takich warunkach można mieć uzasadnione obawy o stabilność i bezpieczeństwo transportu kolejowego. Wystąpienie Chin przeciwko Rosji mogłoby doprowadzić do odwetu, czego skutkiem może być ograniczenie liczby pociągów czy doprowadzenie do utraty części ładunków. Chiny są zainteresowane otwarciem szlaku kolejowego omijającego terytorium Rosji, ale realizacja tych planów zajmie sporo czasu i będzie wymagała prowadzenia skoordynowanych inwestycji na terenie kilku państw, między innymi w Kirgistanie i Uzbekistanie. Prace już trwają, ale na nowy szlak komunikacyjny z obiektywnych przyczyn trzeba będzie jeszcze poczekać.