Blog

Listy przewozowe to nieodłączny element transportu towarów. Jest niezbędny do sprawnego przeprowadzenia odprawy celnej oraz doręczenia i wydania ładunku właściwej osobie. To także dowód odebrania przez przewoźnika towaru i wzięcia odpowiedzialności za jego transport. W zależności od wybranego rodzaju transportu mamy do czynienia z różnymi listami przewozowymi.

Funkcje listów przewozowych

List przewozowy pełni trzy funkcje: informacyjną, dowodową oraz legitymacyjną. Przede wszystkim powinien zawierać dane o stronach transakcji przewozu – nadawcy, przewoźniku, odbiorcy – oraz cechach ładunku i szczegółach przewozu (funkcja informacyjna). Jego sporządzenie stanowi dowód przyjęcia ładunku do przewozu, umożliwiając dochodzenie ewentualnych roszczeń (funkcja dowodowa). W niektórych krajach dokument ten jest również podstawą do wydania towaru odbiorcy w porcie przeznaczenia (funkcja legitymacyjna).

Dokument ten zwyczajowo wystawia się w czterech egzemplarzach, mimo że konwencja CMR wymaga jedynie trzech. Pierwszy z nich (oryginał, kolor niebieski) trafia do odbiorcy, drugi (grzbiet, kolor czarny) zostaje w miejscu nadania, trzeci (ceduła, kolor zielony) służy do pokwitowania odbioru, a czwarty (wtórnik, kolor czerwony) to kopia przeznaczona dla nadawcy.

List przewozowy jest także jednym z dokumentów wymaganych przy odprawie celnej, zarówno importowej, jak i eksportowej. Należy pamiętać, że nie zastępuje on faktury handlowej.

Rodzaje listów przewozowych

W zależności od zastosowanego środka transportu dzielimy listy przewozowe na kilka podstawowych rodzajów. Są to:

1. Konosament (ang. bill of lading, B/L) – stosowany w transporcie morskim

Szczególny rodzaj listu przewozowego, który może stanowić papier wartościowy, podlega więc obrotowi i stanowi o prawie do posiadania i dysponowania danymi dobrami. Przewoźnik wystawia tego rodzaju dokument na zlecenie nadawcy. Jeden z egzemplarzy przesyłany jest odbiorcy, który na jego podstawie odbiera ładunek w porcie przeznaczenia. Konosamenty dzielą się na rodzaje w zależności od kilku kryteriów.

Ze względu na odbiorcę ładunku wyróżniamy:

• konosament imienny – jest wystawiony na konkretnego odbiorcę, a przysługujące mu uprawnienia można przekazać w drodze przelewu wierzytelności lub cesji.
• konosament na zlecenie – wystawiony na zlecenie nadawcy lub wskazanej przez niego osoby, przy czym uprawnienia mogą być przekazane poprzez indos, czyli poświadczone podpisem wskazanie osoby, na którą przenosi się własność.
• konosament na okaziciela – wystawiony na każdą osobę, która dysponuje oryginałem dokumentu; przekazanie uprawnień odbywa się w drodze fizycznego przekazania konosamentu, w związku z czym forma ta obarczona jest największym ryzykiem.

2. Listy przewozowe CIM oraz SMGS – stosowane w transporcie kolejowym

Listy przewozowe CIM oraz SMGS to dowody przyjęcia towaru do przewozu w międzynarodowym transporcie kolejowym. CIM wystawia się w komunikacji kolejowej z krajami Europy Zachodniej, natomiast SMGS – w transporcie do/z Europy Wschodniej, krajów byłego ZSRR i Dalekiego Wschodu.

CIM składa się z pięciu egzemplarzy, natomiast SMGS – z sześciu. Sporządzane są też w innych językach – oprócz języka nadania list przewozowy CIM należy przetłumaczyć na włoski, francuski lub niemiecki, natomiast SMGS należy sporządzić dodatkowo po rosyjsku lub chińsku.

3. List przewozowy AWB (ang. air waybill) – stosowany w transporcie lotniczym

To dokument, który potwierdza zawarcie umowy z przewoźnikiem lotniczym i przyjęcie ładunku do przewozu. Zobowiązuje on przewoźnika do wydania przesyłki wskazanemu w liście odbiorcy. List przewozowy AWB sporządza się w języku angielskim w trzech egzemplarzach. Według obowiązujących standardów egzemplarz zielony należy do przewoźnika, różowy – do odbiorcy, a niebieski – do nadawcy.

4. List przewozowy CMR – stosowany w transporcie drogowym

 Międzynarodowy list przewozowy CMR to dokument potwierdzający zawarcie umowy o przewóz drogą lądową. Wystawia się go w trzech egzemplarzach (dla nadawcy, odbiorcy i przewoźnika) w języku kraju nadania. Sporządza go nadawca, który odpowiada za wszelkie szkody wynikające z podania w liście nieprawidłowych informacji. Na przewoźniku spoczywa z kolei obowiązek sprawdzenia zgodności stanu towaru z danymi na liście przewozowym.

Co powinien zawierać list przewozowy?

Forma i zawartość listu może różnić się ze względu na jego rodzaj. CIM i CMR mają z góry ustaloną formę, inne, w tym np. konosament, nie posiadają ustandaryzowanej postaci. Bez względu na rodzaj poprawnie sporządzony list powinien zawierać następujące informacje:

• oznaczenie przewoźnika,
• oznaczenie załadowcy (nadawcy),
• oznaczenie odbiorcy,
• oznaczenie pojazdu/statku,
• określenie rodzaju ładunku, jego wartości pieniężnej i gabarytów (miary, wagi, objętości, liczby sztuk),
• znaki główne umożliwiające identyfikację ładunku,
• informacje o sposobie opakowania i stanie ładunku,
• informacje o miejscu załadunku i wyładunku,
• oznaczenie opłat frachtowych i innych należności przewoźnika, a także sposobu i terminu ich uiszczenia,
• informację o liczbie wydanych egzemplarzy listu,
• instrukcje dotyczące czynności celnych,
• datę i miejsce wystawienia listu przewozowego,
• podpis przewoźnika, kapitana statku lub ich przedstawicieli.

W niektórych przypadkach wystawienie listu przewozowego nie jest obowiązkowe. Jednakże ze względu na pełnione przez niego funkcje oraz znaczne ułatwienie procesu logistycznego warto zadbać o ten element i stworzyć go dla własnej korzyści.